قنات کيش (شهر حریره )بيش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و آب شيرين قابل شرب ساکنان جزيره را تامين مي‌کرده است. قنات كيش از نظر طول رشته قنات و يا عمق چاه‌ها قابل مقايسه با قنات‌هاى ديگر نقاط ايران نيست، اما با توجه به شيب بسيار كم جزيره، چگونگى هدايت آب‌هاى زيرزمينى به سطح زمين در كيش بسيار مهم بوده و نشان مى‌دهد كه در زمان خود از پيشرفته‌ترين روش‌ها براى حفر قنات استفاده مى‌كردند.کاريز حاصل از بارندگي هاي فصلي جزيره است که از مرجانها به صورت يک فيلتر طبيعي عبور و در لايه گل مارن جريان پيدا مي کند. گل مارن نوعي گل رس است که در حالت طبيعي نرم و انعطاف پذير بوده و چنانچه در معرض هوا قرار گيرد خشک و محکم مي شود. در مجموعه فرهنگي سياحتي شهر زير زميني کيش (کاريز) جهت حفاظت از اين گل ارزشمند ديوارهايي جلوي آن کشيده شده است. از گل مارن علاوه بر استفاده هاي درماني براي درد مفاصل با ترکيبات اضافي براي توليد آجر، کوزه و سيمان مورد استفاده خاص قرار مي گيرد.نکته قابل توجه اين است که اين کاريز ها به طوري استادانه و ماهرانه به دست ايرانيان باستان حفاري شده که با شيبي ملايم در طول پانزده کيلومتر حرکت، هم از آب آن جهت آبياري استفاده شده و هم امکان برداشتن آن با چيزي شبيه به دلو نيز فراهم بوده است. پايابها مکاني پيش بيني شده براي فراهم شدن امکان برداشتن آب از کاريز است که در طول مسير کاريز شش پاياب وجود دارد که يکي از آنها در مجموعه فرهنگي سياحتي شهر زيرزميني کيش موجود و قابل مشاهده است.در گذشته دور اهالي بومي نشين جزيره کوزه به دوش از اين محل آّب شرب خود را تامين مي کرده اند. قدمت اين پايابها به بيش از 800 سال مي رسد. در گذشته دور ، به خصوص قرون پنجم و ششم هجري که جزيره کيش مرکز تجارت خليج فارس و درياي عمان بوده آب آشاميدني جزيره کيش براي مصرف کشورهاي حاشيه خليج فارس از ارزش بسيار بالايي برخوردار بوده است.بقاياي شهر حريره در امتداد ساختمانهاي بندرگاه و دفاتر آن ، قابل ديدن است. طبق نظر سازمان ميراث فرهنگي ، شهر حريره هشتصد سال قدمت دارد. گستره پستي و بلندي‌ها و خرابه‌هاي شهر قديمي حريره حدود ۱۲۰ هكتار وسعت دارد و روزگاري شهري بزرگ و آباد در منطقه بوده است.دوران طلايي شهر حريره کيش از سال ۳۶۷ تا ۹۱۲ هجري قمري بوده‌است. آن چه امروز از اين شهر بر جاي مانده حجمي از معماري شهري است. اما كمتر و به ندرت تاق‌ها و پوشش‌ها و سقف‌هاي سالمي بر جاي مانده است جز در پاره‌اي موارد كه پوشش‌هاي تاقي شكل سنگي از گزند تخريب در امان مانده‌اند.بندر شهر تاريخي حريره، يك شهر يك پارچه و متمركز با معماري برون‌گرا بوده و از معماري دفاعي و درون‌گراي ديگر شهرهاي تاريخي ايران در آن نشاني نيست. انتخاب اين بخش از جزيره براي ايجاد شهر حريره طبيعي‌ترين و معقول‌ترين انتخاب بوده چرا كه ساحل صخره‌اي مرتفع آن از سطح دريا تقريبا ده متر بلندتر است و وجود سه خليج و دماغه كه نقش بندرگاه طبيعي را دارد و همچنين درياي نسبتاً آرام‌تري از ديگر كرانه‌ها و سواحل جزيره خود عامل شكل‌گيري شهر در ساحل شمالي شده است. تاكنون عمليات اكتشافي باستان‌شناسي بقاياي شهر تاريخي حريره در سه مجموعه مجزا انجام شده است.خانه اعياني: خانه اعياني يادآور خانه‌هاي چندخانوار قديمي در داخل فلات ايران و در شهرهايي چون يزد، اصفهان و كاشان است و يكي از نمونه‌هاي قديمي مسكن جمعي در حاشيه خليج فارس محسوب مي‌شود. علاوه بر وسعت خانه و همچنين فضاهاي مختلف و متنوع آن، كاشي‌هاي ستاره‌اي شكلي كه در اين خانه به دست آمده است، همانند كاشي‌هايي است كه زينت بخش بناهاي مهم ايلخاني ايران همچون تخت سليمان و سلطانيه است. پيدايي اين مقدار كاشي كه يقيناً عنصر وارداتي به جزيره است نشان مي‌دهد كه اين عمارت به يكي از ثروتمندان كيش تعلق داشته است.بخش كارگاهي و صنعتي: اين مجموعه درست در كنار دريا ساخته شده و داراي معماري و فضاهاي ناشناخته‌اي است. مجموعه كانال‌هاي افقي و زيرزميني و چاه‌هاي متعدد در گوشه و كنار، مجموعه‌ي بسيار جالب و نادري را تشكيل مي‌دهد كه هنوز عملكرد آنها روشن نيست، اما به نظر مي‌رسد كه ارتباط مستقيم، با فعاليت‌هاي صيادي (صيد ماهي، مرواريد و مرجان) داشته و براي دسترسي آسان‌تر به دريا احداث گرديده است. شايد هم بتوان فرض كرد كه اين راهروها و كانال‌ها راه‌هاي مخفي بوده است كه در مواقع هجوم و حمله اهالي شهري مي‌توانسته‌اند به طور اضطراري از آن ها استفاده كنند.مجموعه حمام: اين مجموعه شامل حمامي است با صحن‌هاي متعدد و حصار آن به مساحت تقريبي ۵۰۰ مترمربع. سربينه و گرمخانه و تون حمام در جنوب بخش ذكر شده قرار گرفته و توسط راهرو سرپوشيده‌اي از آن جدا شده است. دو خزينه كوچك و بزرگ در جنوب گرمخانه آخرين بخش ساختمان را تشكيل داده‌اند.باستان شناسان معتقدند اين حمام كه شايد در نوع خود از قديمي‌ترين حمام‌هاي ايراني باشد كه طي كاوش‌هاي باستان‌شناسي كشف و شناخته شده است، و دو دوره متمايز و مجزا از هم دارد (دوره ايلخاني – دوره تيموري) با توجه به ظرفيت محدود حمام و با در نظر گرفتن ديوار بيروني سراسري كه تا مجموعه عمارت اعياني كه در جنوب شرقي حمام و به فراز تپه‌اي بلند قرار گرفته امتداد يافته است. به نظر مي‌رسد كه اين بنا حمامي خصوصي بوده و به صاحب مجموعه اعياني تعلق داشته است.
