آشنایی با شهر شیراز و دیدنی های شیراز

در کرانه های جنوب کشور پهناور ایران سرزمینی با نام زیبای شیراز، با شکوه و اقتدار چون نگینی درخشان چشم ها را نوازش می دهد و بر خاطر هر رهگذر نقشی دلفریب و دلربا به جای می نهد.محل ظهور سلسله های مقتدری چون هخامنشیان و ساسانیان و مهد تمدن و باورهای عمیق زندگی است.آن چنان که روایات اساطیری می گویند شیراز در دوران دومین پادشاه پیشدادی ساخته شده است. در زمان خلفای اسلامی پس از آن که شهر استخر مرکز پارس، در حملات پیاپی سخت آسیب دید و از وسعت و جمعیت آن کاسته شد، شیراز رونق گرفت.

رونق و توسعه دیدنی های شیراز

رونق شیراز در سده دوم هجری پدیدار شد. یعقوب لیث صفاری از باب اهمیت شیراز در آخرین سال های سده سوم هجری بناهای زیادی در شهر احداث کرد؛ از جمله مسجد جامعی در شیراز ساخت و آوازه شهر را دو چندان کرد.شیراز خاک دامنگیر، شهر عطر پایدار شکوفه های نارنج، شهر سرو، شهر تاریخ. دوران دیلمیان دوره مجد و عظمت شیراز بود. شیراز از این دوران همواره از سرآمدان شهرهای ایران بوده است.شیراز که امروز از بزرگترین شهرهای ایران به شمار می رود از ویرانه های خود سر بر آورده است. سیل بنیان افکن سال 1079 هجری قمری شیراز را ویران کرد.بسیاری از آثار ارزشمند تاریخی  و دیدنی های شیراز در آن سیل از میان رفت.

مختصری از تاریخ این شهر و دیدنی های شیراز

شیراز بار دیگر در اواخر دوران صفویه در حمله افغان ها آسیب دید. نادر شاه افشار در سال 1142 هجری قمری افغان ها را از شیراز تاراند و شهر را آزاد کرد. شیراز از میان خاکستر و خون دوباره برخاست.شیراز دیار اولیاء، مفاخر و مشاهیر ارزشمند ایران زمین است. برخی از شاعران ایرانی در این شهر زندگی کرده و آثار گران بهایی از خود به جا گذاشتند. امروزه آرامگاه این شعرا مانند مقبره حافظ با آداب و رسوم و احترام خاصی توسط بسیاری از گردشگران مورد بازدید قرار می گیرد.دروازه ای برای ورود به ایران در مسیر شبکه های ارتباطی قدیم، استوار و پایدار همچون سروهای سر به فلک کشیده، عظمتی دیرینه و باستانی و سرزمینی افسانه ای و تاثیرگذار در تکوین و تکمیل تاریخ تمدن بشری گوشه ای از شکوه و جلال سرزمینی است که باید به آن سفر کرد.شیراز مرکز استان فارس بیش از هزار سال است کانون مهم وقایع تاریخی و جایگاه و پایگاه توسعه ی علوم و فنون و داد و ستد است. توسعه ی فرهنگ و هنر از قلب تپنده ی همین شهر به دیگر اقصی نقاط گسترش یافته و سالیان متمادی است به عنوان نمادی دیگر از بالندگی و سازندگی در قله های رفیع تاریخ و تمدن ایران زمین می درخشد.

زیبایی دیدنی های شیراز

شیراز را باید شهر زیباترین و رویایی ترین باغ های ایران دانست. باغ هایی مملو از درختان نارنج و سروناز که چشم هر بیننده ای را به خود جذب می کند. باغات و خانه های شیراز از قدیم شهره ی خاص و عام است. وقتی نام شیراز را می شنویم.آن که بخواهد ایران را بشناسد باید شیراز را شناخته باشد. شیراز شناسنامه تاریخ ایران است از دوران پیشدادیان تا امروز. این شهر روزگاری پایتخت ایران بوده است. در سال 1180 هجری قمری کریم خان زند شیراز را پایتخت قرار داد و به آبادانی شهر همت گماشت. بناهای دوران کریم خان زند هنوز به این شهر تاریخی شکوه می بخشد.

تنگه الله اکبر شیراز

دروازه ورود شیراز تنگه الله اکبر است. از فراز این تنگه چشم انداز جلگه شیراز چنان بیننده را غافلگیر و مسحور می کند که در برابر این همه زیبایی و بازی دل انگیز طبیعت بی اختیار و در مقام شگفتی، الله اکبر بر زبان جاری می کند. نام این تنگه از این روی به تنگه الله اکبر معروف شده است. و از معروفترین دیدنی های شیراز در طبیعت این سرزمین می باشد.

دروازه قرآن شیراز

تنگه الله اکبر به دروازه قرآن ختم می شود و دیدنی های شیراز با آن آغاز. در دوران سلطنت دیلمیان بر فارس در مدخل تنگه، طاق بلندی برای دیده بانی ساخته بودند. این طاق که به مرور زمان در حال خراب شدن بود به دستور کریم خان زند بازسازی گردید و در جوانب طاق اصلی، دو طاق دیگر احداث شد تا مکانی برای استراحت نگهبانان باشد.بر بالای طاق هم اتاقک کوچکی ساخته شد و در آن قرآنی خطی قرار دادند تا به رسم دیرینه ایرانیان مسافران از زیر قرآن عبور کنند و از برکت آن به سلامت به مقصد رسند. بدین جهت این طاق های مرتفع طاق قرآن و پس از آن دروازه قرآن نامیده شد.

حافظیه شیراز، آرامگاه لسان الغیب حافظ

نماد دیدنی های شیراز شیراز را شهر شاعران خوانده اند و ناگفته پیداست که شعر در اقلیم اندیشه ایرانی چه جایگاهی دارد. انسان ایرانی با شاعران بزرگش ارتباطی ناگسستنی دارد. اینجا حافظیه آرامگاه حافظ شاعر بی مثال ایرانی است؛ شاعری که هر ایرانی بخشی از ضمیر خود را در شعرهای او باز می یابد.دوران پرآشوب عمر حافظ در میانه ی حمله ی چنگیز و تیمور گذشت. در عصری که از سیادت و سربلندی و اتحاد ملی ایران کمتر اثری بر جای بود؛ در دورانی که روشنای سعادت در تیرگی ظلمات گم بود او چون سروشی بر جراحت خاطر ایرانیان مرهم می گذاشت و حرف های ناگفته ی آنان را در غزل های ناب فریاد می کرد.

فلسفه در شیراز

مشهور است که هر وقت در حلقه درس علامه گرگانی شعر خوانده می شد می گفت به عوض این ترهات به فلسفه و حکمت بپردازید؛ اما چون حافظ از در وارد می شد علامه از او می پرسید بر شما تازه چه الهام شده است؟ غزل خود را بخوانید. شاگردان علامه اعتراض می کردند. علامه در پاسخ می گفت شعر حافظ حدیث قدسی و لطایف حکمی و نکات قرآنی است.تربت حافظ در شیراز خانه اهل دل است. 65 سال پس از وفات خواجه شیراز آرامگاهی به دست محمد یغمایی ساخته شد که شامل عمارت و گنبدی بر فراز مقبره حافظ بود. مقابل عمارت حوضی ساخته شده بود که آب آن از رکن آباد می آمد.

معماری حافظیه

ساختمان اصلی آرامگاه حافظ (حافظیه) در سال 1187 هجری قمری در زمان کریم خان زند بنا شد. عمارتی زیبا به سبک زندیه شامل تالاری با 4 ستون سنگی یکپارچه و بلند و باغی در پیش رو. بنای کنونی حافظیه به همت علی اصغر حکمت و توسط آندره گدار معمار و باستان شناس نامدار فرانسوی ساخته شد.سقف مسی زنگار گرفته مقبره جدید که با الهام از کلاه ترک دار قلندران طراحی شده است روی هشت ستون سنگی قرار دارد. باغ آرامگاه حافظ را ورودی زیبایی به طول 56 متر و عرض 7 متر با 20 ستون سنگی اش از باغ ورودی جدا می کند. 4 ستون از مجموع ستون های 20 گانه از دوران کریم خان در این بنا حفظ شده است. دیوارهای دو سوی تالار با سنگ های مرمر تزئین شده است و بر فراز آن کتیبه ای به خط میر نقش بسته است.

سعدیه شیراز، آرامگاه شیخ اجل سعدی

در ایران بسیار پادشاهان، وزیران، امیران و محتشمان آمده اند و رفته اند و نامی از هیچ یک در حافظه تاریخ نمانده است. اما شاعران ایرانی نه تنها در تاریخ، که در صحیفه دل ایرانیان جاوید مانده اند.مشرف الدین بن مصلح الدین عبدالله به سال 606 هجری قمری در شیراز زاده شد. پدرش در دربار سعد بن زنگی اتابک شیراز شغلی داشت. وقتی پدر مشرف الدین درگذشت اتابک او را تحت حمایت خود قرار داد. مشرف الدین به پاس این لطف نام حامی خود را به عنوان لقبش انتخاب کرد.سعدی جوان رنج تحصیل بر خود هموار کرد و به بغداد رفت تا در نظامیه بغداد نزد اساتید نامدار زانو زند. جهانگردی عجیب سعدی 30 سال طول کشید. او همه ی آسیای میانه، مصر، شمال آفریقا و اتیوپی را سفر کرد و پس از این سفر دراز به شیراز بازگشت تا باقی عمر را در زادبومش به آرامش گذراند.

معماری سعدیه

آرامگاه سعدی شیخ اجل در سعدیه وعده گاه دیدار با این شاعر جاوید است. سعدیه که جزء مهروفترین دیدنی های شیراز در دامنه کوه فهندژ واقع است. در دوران حکومت کریم خان زند در سال 1187 هجری قمری به دستور وی آرامگاهی شایسته ی نام سعدی ساخته شد.حوض کوچک داخل آرامگاه به وسیله ی قناتی که به نام خود سعدی نام گذاری شده، آبیاری می شده است. مردم در این حوض شستشو انجام می دادند و معتقد بودند که این آب خاصیت شفابخشی دارد. بعدها با پیشرفت علم بر این آب آزمایش انجام داده و متوجه شدند که به دلیل خواص گوگردی و املاح معدنی که در این آب وجود دارد، دردهای مفاصل را درمان می کرد.شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی چنان تاثیر عمیقی بر زبان و ادبیات فارسی گذاشته که بسیاری از ضرب المثل هایی که ایرانی ها در مکالمات روزمره شان از آن استفاده می کنند از شعرهای او اقتباس گرفته اند.

آرامگاه حضرت شاهچراغ شیراز

مسافرانی که به تور شیراز می آیند تنها به سودای دیدار آثار باستانی و دیدنی های شیراز بر این خاک معطر از شکوفه های نارنج قدم نمی گذارند. در زیر آسمان نیلی شهر شیراز بزرگان و نام آورانی چند سر بر بالین این خاک نهاده و آرام گرفته اند. یکی از مشهورترین دیدنی های شیراز زیارت بارگاه قدسی حضرت احمد بن موسی شاه چراغ (ع)  است تجربه ای روحانی که هیچ مسافری آن را از دست نمی دهد.

حضرت شاهچراغ

حضرت میر سید احمد فرزند امام موسی کاظم (ع) معروف به شاه چراغ برادر حضرت امام رضا (ع) در آغاز قرن سوم هجری از مدینه به سوی طوس عزیمت کردند. مامون عباسی با آگاه شدن از سفر حضرت شاهچراغ دسته ای از نظامیان خود را برای مقابله با آن حضرت رهسپار می کند. حضرت احمد بن موسی  چون به شیراز می رسد با ماموران مامون مواجه شده و لاجرم مصافی روی می دهد و علیرغم رشادت های بسیار سرانجام به شهادت می رسند. دوست داران اهل بیت پیکر وی را در شیراز به خاک می سپارند.

ساختمان و معماری حرم

ساختمان حرم دارای ایوانی در جلو و حرمی وسیع در پشت ایوان می باشد. صحن مرکزی مستطیلی به مساحت 14 هزار متر مربع است که در اطراف آن 162 غرفه در دو طبقه ساخته شده است. نرده های چوبی صحن از چوب ساج ساخته شده و کف صحن با سنگ گندمک فارس فرش شده است.شاهچراغ نزد ایرانیان به خصوص مردم شیراز از شکوه و قداست خاصی برخوردار است و به همین مناسبت همیشه زیارتگاه عاشقان اهل بیت بوده و هست.

بقعه سید میر محمد شیراز

شاهچراغ و برادران بزرگوارش که از مدینه به قصد دیدار برادر خویش امام رضا (ع) رهسپار طوس بودند در سال 203 هجری در نبرد با سپاه خلیفه به شهادت رسیدند. در ضلع شمال شرقی حرم حضرت احمد بن موسی زیارتگاه دیگری واقع شده که از آن سید میر محمد بن موسی برادر حضرت شاهچراغ و حضرت امام رضا (ع) است.اسد الدوله دیلمی اولین کسی بود که بارگاهی برای شاهچراغ و برادرانش ساخت. اتابکان فارس بر مزار شاهچراغ گنبد گذاشتند. در سال 1239 هجری قمری زلزله بخش مهمی از بارگاه را تخریب کرد، اما حسینعلی میرزا والی فارس بنا را دوباره تعمیر کرد.ضریح سید میر محمد از نقره است و استاد کاران عهد زندیه بر آن خاتم کاری کردند. گنبد حرم کاشی کاری است. بدنه ی باریکی دارد که در قسمت پایین به برآمدگی منتهی می شود. بنا در دوران زندیه و قاجاریه تزئین و تعمیر شده است.

مسجد نصیرالملک شیراز

در این زیبایی هوش ربا، در این بازی نور و رنگ و آفتاب و آیینه، در این شعر مجسم معماری، در خانه زیبایی که برای عبادت زیبایی مطلق بنا شده است جز شعر چه می توان خواند! این بنا با همه ی جزئیات در کدامین نماز بر استاد محمد حسن معمار که خود را کمترین خوانده است الهام گردید؟

معماری مسجد نصیرالملک

از در دولنگه چوبی چو بگذری به هشتی ورود خواهی کرد. هشتی هبوط بهشت است بر صحیفه ی خاک… معمار ایرانی هر جا که مسجدی آراسته با کاشی فیروزه ای، با نقش درخت جان و شاخه طوبی روزنی گشوده به باغ بهشت.طاق مروارید با دو طاق نمای کوچکش با مقرنس های سقف تصویر واژگونی آسمان است. مقرنس ها پله پله آسمان را به زمین می آورند. حوض سنگی بزرگ مسجد، آسمان را در قاب می نشاند. مومن چهره به آب می شوید، آبی که خود از آسمان نزول کرده است. فلسفه معماری اسلامی ارجاع خاک به افلاک است.

تاریخچه مسجد نصیر الملک

دیدنی های شیراز از دهه های مختلف بر جای مانده اند.مسجد نصیرالملک شیراز بنا شده در دوران قاجاریه در فاصله سال های  1293 تا 1305 هجری قمری؛ محمد حسن، خالق بنا نامش را در گم ترین گوشه ی کتیبه ی دهلیز شمالی بر کاشی نگاشته است: کم ترین، محمد حسن.حاج میرزا حسن علی خان نصیرالملک پسر سوم حاجی قوام الملک از حکام فارس در دوره قاجاریه است. مجموعه بناهایی که از او در محله ی قدیمی اسحاق بیگ شیراز به یادگار مانده است شامل مسجد، حمام و آب انبار همه فواید عام داشته و برای استفاده مردم بنا شده است.

خانه نصیرالملک، موزه قاجار شیراز

منزل زیبای نصیرالملک نیز امروزه به موزه قاجاریه تبدیل شده و فرصتی است برای مطالعه درباره ی معماری و زیبایی شناسی در قرن 14 هجری.تالار آیینه به سنت معماری ایرانی قرینه ساخته شده است. شیشه ها نور را نرم می کنند تا خواب قیلوله در همهمه ی رویاگون رنگ ها خوش تر شود. اهل خانه چون بیارامند چشم بر سقف تخته کوبی خواهند گشود که به سبک اروپایی نقاشی شده است. معماری دوره قاجاریه اولین تجلی گاه تعبیرهای معمارانه ی غربی است در طرز معماری ایرانی. با این همه هنوز اندیشه ی اصلی از سنت معماری ایرانی می آید.آنچه از این خانه ی زیبا بر جای مانده تالار اصلی است و بخشی از حیاط اندرونی، بخش بیرونی و زیرزمین منزل.

باغ ارم شیراز

حافظ در این باغ بوده است. حافظ برای این باغ سروده است. شبی در گلستان ارم تا صبح سر کرده است و بازی نسیم سحر و زلف سنبل را دیده است. این باغ تاریخی دیگر چه نام هایی را در خاطر خویش جاودان کرده است. آیا حافظه سروهای باغ، سعدی، خواجوی کرمانی، ملاصدرا، شوریده شیرازی، فریدون توللی و دیگران و دیگران را به یاد می آورد؟ آن ها که در شعر و نثر خود نام باغ ارم محبوب ترین فضا از دیدنی های شیراز را به یادگار گذاشتند.

تاریخچه باغ ارم

در روایت است که شداد پسر پادشاه حجاز برای رقابت با بهشت باغی ساخت و ارم نامش کرد. باغ ارم شیراز هر چند داعیه ای ندارد، اما در بهشت آسا بودنش تردیدی روا نیست.باغ ارم در دامنه کوه آسیاب سه تایی و در چند کیلومتری کوه باباکوهی در شمال غربی شیراز قرار دارد. این باغ تا حدود سال 1325 هجری شمسی خارج از محدوده شهر بوده و اطراف آن بیابان و رودخانه و سنگلاخ بوده است. به تدریج و با دامن گستردن شهر باغ ارم عملا در دل شهر جای گرفت.باغ ارم نمونه اعلای باغ ایرانی است. در اندیشه ایرانی رابطه انسان و طبیعت همواره سرشار از احترام و علاقه به طبیعت است. همان طور که طبیعت مظهر نظم و تعادل است، باغ ایرانی هم با طراحی منظم هندسی رابطه متعادل طبیعت را بازآفرینی می کند. ایده آرمان باغی بی تردید ایده ای مذهبی است و برگرفته از توصیف فردوس برین.در عصر صفویه جهانگردان در سفر به ایران از باغ ارم شیراز بازدید کرده و توصیفات فراوانی از آبادی و شکوه این مورد از دیدنی های شیراز نوشته اند. در عهد کریم خان زند باغ ارم همچون سایر ابنیه شیراز مورد مرمت قرار گرفت.

معماری های خاص

در بالای عمارت باغ ارم هلالی های زیبایی ساخته اند که در اصطلاح معماران محلی سنتوری نامیده می شود. روی این هلالی ها با کاشی های رنگین و نقش دار به شیوه کاشی کاری دوره زندیه و قاجاریه تزئین شده است. در هلالی میدان که بزرگترین هلالی است نقش ناصرالدین شاه سوار بر اسب سفیدی دیده می شود که نیم تاجی در جلوی کلاه او نقش بسته است. در دو سمت آن سه نقش دیگر که از داستان های نظامی و فردوسی برگرفته شده به کار رفته است: شکار آهو به وسیله پلنگ و همچنین نقش داریوش هخامنشی.ایوان ساختمان اصلی رو به مشرق بنا شده و در طبقه دوم و سوم تکرار شده است. در بخش جلویی ایوان دو ستون سنگی قابل مشاهده است که دارای سنگ یکپارچه می باشند.استخر روبروی عمارت، آبنمای بزرگی است که تصویر عمارت در آن نمایان است. این استخر بزرگ  متر مربع مساحت دارد. آب روان و زلال نهر اعظم پس از گردش در حوضخانه، وارد استخر و جوی های اطراف آن می شود.

زیبایی های طبیعی باغ ارم

بلندترین سروناز باغ که از شهرت بین المللی هم برخوردار است، سروی است به ارتفاع 35 متر که گویی دستانی هنرمند قامت موزونش را تراشیده اند. در باغ ارم درختان دیگری چون کاج، افرا، ارغوان، بید مجنون، سیاه بید، بیدمشک، سپیدار، اکالیپتوس و نیز درختان میوه ای چون مرکبات، انار، ازگیل، خرمالو، گردو، بادام، سیب و گلابی غرس شده است. گویی باغبان هوشیار خواسته نعمت های بهشتی را در این بهشت کوچک به تمامی جای دهد.پس از آب، درختان مهم ترین نقش را در شکل گیری باغ ایرانی دارند. پیشینه درخت کاری در ردیف های منظم، به سان صفوف سربازان؛ به دوران کوروش کبیر باز می گردد. آبراهه های فراوان که عملا باغ را قطعه بندی می کند، عمارتی که همواره در مرکز باغ قرار دارد، استخری وسیع که می باید مقابل عمارت مرکزی ساخته شود و در محور بلند طرح جای گیرد. به کارگیری مضرب 4 در تقسیمات باغ که به نام چهارباغ مشهور است در آرمان باغ های ایرانی تکرار می شود.

باغ نظر شیراز

باغ نظر شیراز باغی است با انبوه سروهای راست قامت شیراز و نارنج های سحرانگیزش. باغ نظر را کریم خان زند بنا کرده است. عمارت کلاه فرنگی و دیوان خانه و برخی دیگر از بناهای دولتی نیز در باغ ساخته شد که از آن میان تنها عمارت کلاه فرنگی از دست تطاول زمان جان به در برده است.

هر چند که از عمارت باشکوه گذشته تنها بخش کوچکی بر جای مانده است، اما از بنای هشت ضلعی زیبای آن می توان به معماری جذاب بنا روزن گشود. دیوارهای بنا با کاشی کاری های زیبا تزئین شده است. کاشی ها علاوه بر گل و بوته های مرسوم منظره شکارگاه و مجلس بزم را تصویر کرده اند. در دو سوی هر درب چهار مجلس گل و بوته و بر بالای گوشواره های بنا چهار مجلس بزم و شکار بر کاشی ها نقش بسته است.

پس از وفات کریم خان، جسد او در شاه نشین شرقی به خاک سپرده شد. شمشیر خان زند در جوار مقبره او نگه داری می شود. بر شمشیر دو بیت شعر حک شده است:

این تیغ که شر فلکش نخجیر است/ شمشیر وکیل آن شه کشورگیر است

پیوسته کلید فتح دارد در دست/ آن دست که بر قبضه ی آن شمشیر است

نارنجستان قوام شیراز

احداث باغ نارنجستان قوام و ساختمان آن در سال 1290 هجری قمری توسط علی محمد خان قوام الملک آغاز شد و 15 سال بعد توسط نوه ی او محمدرضا خان قوام به پایان رسید.

باغ های ایرانی که به دست توانای مردم این سرزمین به خاک خشک خرمی بخشیده است هر یک تجسم باغ بهشت اند. باغ ها در سرزمین خشک و سوزان یک اتفاق اند، حادثه ای مبارک، معجزه ای خنک و معطر در گرمای شدید آفتاب.

نارنجستان ها محل کشت انواع مرکبات است. در برخی سرزمین ها که لایه های سخت زیر زمین از آهک و گچ است در لایه های بالاتر آب کافی برای احداث نارنجستان ها وجود دارد. نارنجستان قوام در خیابان لطفعلی خان زند واقع است. برای حفظ باغ ناچار شدند خیابان را کج بسازند.هشتی ورودی تو را به دو دالان می رساند. دو دالان از دو سو به دل حیاط راه می برد. در دو سوی دالان ها اتاق هایی خواهی دید که بر ازاره هایش تقلیدهایی از نقوش تخت جمشید حک شده است. به حیاط که می رسی سرمست از عطر نارنج ها، ساختمانی را در شمال حیاط خواهی یافت در سه اشکوب.اشکوب اول زیرزمین است. اشکوب دوم از راهروها و اتاق ها و شاه نشین گذر خواهی کرد. در اشکوب سوم به اتاق های دو سوی شاه نشین خواهی رسید.چشم به سقف خواهی دوخت تا چوب کاری و نقاشی سقف چشم ها را بنوازد. به درهای خاتم کاری و گره سازی آن ها خیره خواهی شد تا تق تق چکش استادکار را بشنوی که در خلوت خود با چوب گفتگوها کرده و از قیژ قیژ چوب پاسخ شنیده است.

باغ جهان نما شیراز

باغ های قدیمی شیراز نسبتی میان ما و آن همه پیشینیانی که در این باغ ها چمیده اند و خرامیده اند و رفته اند برقرار می کند. باغ جهان نما از جمله باغ هایی است که در دوران کریم خان زند بنا شده است و حالا جزء دیدنی های شیراز می باشد. دور تا دور باغ را دیواری آجری با نمایی ساده محصور کرده است. در مرکز باغ عمارت کلاه فرنگی با چهار حوض جا خوش کرده است.باغ جهان نما شیراز در جوار دروازه قرآن و در همدستی با آن اجازه نمی دهد که شهر غرق در غوغای روزمره اش نسبش را فراموش کند.

باغ دلگشا شیراز

باغ دلگشا در ضلع غربی بلوار بوستان و در نزدیکی آرامگاه سعدی از باغ های قدیمی و سرسبز دیدنی های شیراز است که قدمت این باغ را به دوره ساسانی نسبت داده اند و یکی از دلایل آن را قرار گرفتن این باغ در نزدیکی مظهر قنات کهن و در حریم قلعه بسیار قدیمی مشهور به کهن دژ یا فهندژ می دانند.باغ دلگشا شیراز با مساحتی حدود هفت و نیم هکتار و زیربنایی در حدود 1251 متر مربع در دوران صفویه و افشاریه از باغ های آباد شیراز بوده است اما پس از حمله ی نادر به شیراز و محاصره ی این شهر، باغ صدمات زیادی دید.

تاریخچه باغ دلگشا

در دوره کریم خان زند که بسیاری از باغ های شیراز آباد شدند این باغ نیز مرمت و احیا گردید. شهرت باغ دلگشا به جهت فراوانی درختان نارنج آن است. در مقابل عمارت حوض سنگی بزرگی وجود دارد. عمارت این باغ به صورت یک تالار یا چهار شاه نشین است که به سبک معماری کاخ های ساسانی بیشاپور ساخته شده  و دارای سه طبقه و ایوانی با دو ستون از معماری زندیه می باشد. همچنین عمارت باغ دلگشا شیراز دارای آینه کاری هایی به همراه نقاشی هایی از رنگ روغن با سقف هایی از چوب و گچ بری هایی تزئین شده با نقش گل و بوته است.

باغ موزه عفیف آباد شیراز

این باغ در سال 1342 توسط ارتش خریداری شده و به مدت 7 سال در آن بازسازی صورت گرفته است و تبدیل به محل پذیرایی برای سران ارتش شد. بعد از انقلاب اسلامی این باغ به موزه نظامی تبدیل شد و ورود آن برای عموم آزاد است. یکی از باغ های فوق العاده زیبا و کم نظیر کشور را با 13 هکتار وسعت و 1000 درخت نارنج در عفیف آباد شیراز می توانید مشاهده کنید که عطر خاص درختان نارنج باعث می شود بازدید کنندگان از قدم زدن در این باغ لذت ببرند.عمارت باغ عفیف آباد حدود 1200 متر مربع مساحت دارد که امروزه موزه نظامی می باشد. طبقه پایین موزه نظامی شماره 2 ارتش جمهوری اسلامی ایران است و طبقه بالا به صورت کاخ و دست نخورده است که قابل بازدید برای گردشگران نیز می باشد.

درختان میوه نظیر انجیر، انار، انگور در باغ عفیف آباد دیده می شود. این مکان از دوران صفویه باغ بوده و در دوران قاجار علی محمد خان قوام که استاندار فارس بوده است عمارت کنونی را در باغ بنا می کند و این جا محلی برای پذیرایی خانواده استاندار فارس در آن زمان می شود که با توجه به نبودن کولر و وسایل خنک کننده بیشتر در فصل تابستان از آن استفاده می گردید. طبقه بالا به کارهای مربوط به استانداری و طبقه پایین به محل زندگی خانواده ایشان اختصاص یافته بود.

موزه عفیف آباد شیراز

دو توپ جنگی در بیرون موزه دیده می شود که به توپ های نادری معروف هستند اما مربوط به دوران قاجار هستند و از تهران به این مکان آورده شده است.به داخل ساختمان که در حال حاضر موزه می باشد وارد می شویم. موزه نظامی با سلاح های سرد شروع می شود که شامل شمشیرها، انواع تیر و کمان، سپر، گرز، کلاه خود و لباس های مخصوص جنگ در دوران قدیم است می باشد. قدمت این سلاح ها از دوره صفویه آغاز شده و تا دوره قاجاریه و پهلوی را در بر می گیرد.با توجه به این که ارتش طبق آمار همه چیز را نگه داری کرده و چیزی از بین نمی رود، این سلاح ها در خزینه ارتش بوده و با موزه شدن این عمارت، به این مکان انتقال داده شده اند تا مورد بازدید مردم و گردشگران قرار گیرد.

رنگ آمیزی نارنجی رنگ دیوارها سبب می شود که سلاح ها نمود خوبی داشته و زیبایی آن ها دوچندان شود. همچنین همان طور که از یک مکان نظامی انتظار می رود شما نظم خاصی را در این مکان خواهید دید. موزه عفیف آباد شیراز با توجه به تنوع سلاح های موجود یکی از بی نظیرترین موزه های خاورمیانه در این زمینه است.بعد از عبور از سلاح های سرد، به اتاق سلاح های گرم که از تفنگ های اولیه و سیستم های سنگ چخماق تشکیل شده است وارد می شویم؛ دوره ای که هنوز فشنگ و خشاب اختراع نشده بود و تفنگ های سرپر به عنوان سلاح به کار برده می شد.

اتاق بعدی شامل تفنگ های گلوله زنی، تفنگ های شکاری، شش لول، چهار لول و دو لول می باشد. در این موزه شما حتی تفنگ هایی به طول  متر می توانید مشاهده کنید که مخصوص دفاع از قلعه ها بوده است و هنگام حمله دشمن سر تفنگ را از بالای قلعه ها بیرون آورده و تیراندازی می کردند. بلندی لوله تفنگ ها به خاطر این است که بُرد آن ها بیشتر شود و دشمن نتواند به قلعه نزدیک شود.

سلاح های موجود در موزه

تفنگ های شخصی ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، فتحعلی شاه و تفنگ منتسب به ناپلئون از جمله سلاح هایی است که در موزه نظامی عفیف آباد شیراز نگه داری می شود. حک شدن نوشته با آب طلا و یا مُهر بر روی این تفنگ ها سندی بر صحت این ادعاست.جالب آن است که سلاح هایی از سراسر دنیا را می توانید در این مکان مشاهده کنید. تفنگ هایی از بلژیک، انگلیس و البته تفنگ های زیبایی از دوره افشاریه، زندیه و قاجاریه که ساخت ایران می باشند و نیز تفنگ هایی مربوط به جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم در این موزه قابل رویت است.از دوران پهلوی این سلاح ها شکل به روزتری به خود گرفت که انواع تیربارها و خمپاره های موجود در این موزه مربوط به این دوران و یا وارد شده از سایر نقاط جهان است. انواع مسلسل ها و انواع تپانچه ها از دیگر سلاح هایی است که می توانید در این موزه آن را بیابید.طبقه ی بالای این موزه به کاخ باغ عفیف آباد اختصاص دارد. این طبقه شمال 6 اتاق می شود و یک سالن پذیرایی با چشم اندازی بی نظیر. دو اتاق این کاخ به بازی اختصاص دارد و اتاق کناری آن ها برای رختکن است.در سقف طبقه ی بالا حدود 2500 تابلوی نقاشی دیده می شود که 1300 تای آن در سالن شاه نشین قرار دارد. هیچ کدام از این نقاشی ها تکراری نیست.

ارگ کریم خان شیراز

ارگ کریم خانی، تخت گاه کریم خان زند؛ قلعه ای آجری در مرکز شهر شیراز، بنایی با 4000 متر مربع مساحت. بر سردر ورودی ارگ در ضلع شرقی قلعه صحنه ی کشتن دیو سپید به دست جهان پهلوان رستم نقش بسته است. هر چند بر بالای ارگ کریم خان داستان رفتن رستم به مازندران و کشتن دیو سپید نقش بسته است اما کریم خان از دام آغا محمد خان قاجار که ایلش در مازندران سکنی داشت نرست.ارگ کریم خان شیراز قصر سلطنتی و اندرونی زندیه در شیراز به شمار می رفت. در واقع از همان سالی که کریم خان شیراز را مقر سلطنت خویش قرار داد بنای ارگ را آغاز کرد. معماران اصفهانی، خراسانی و آذربایجانی از سال 1180 هجری قمری دست اندر کار ساخت ارگ شدند. برای آبرسانی به ارگ و حمام وکیل نیز قناتی در 6 کیلومتری شیراز حفر شد.

به ساختمان ارگ کریم خان در 2 دوره آسیب های جدی وارد شد. در زمان آقا محمد خان آینه های بزرگ، تمام درهای خاتم کاری شده، ستون های یکپارچه سنگی که به دست سنگ تراشان هندی ساخته شده بود به دستور او به تهران حمل شد و جای ستون های سنگی را ستون های چوبی گرفت.ارگ کریم خان از سال 1315 هجری شمسی تا 1352 یعنی 37 سال به عنوان زندان شهربانی، محل حبس مجرمان بود. نقاشی های طلاکاری سقف ها را زندانیان با چاقو می کندند تا به خیال خود طلای موجود در آن ها را جدا کنند. در خلال این دوران با افزایش زندانیان، اتاق ها را با زدن یک سقف کوتاه تر دو طبقه کردند.

این قلعه آجری در زمینی به مساحت 12800 متر مربع ساخته شده است. بلندای دیوار آجری ارگ 12 متر و چهار برجی که در چهارسوی ارگ ساخته شده اند 15 متر است. ارگ کاخی است با اندرونی و بیرونی. اندرونی محل زندگی خانواده سلطنتی و بیرونی محل دیوان خانه یا همان ساختمان اداری بوده است. بر بام ارگ و در حد فاصل برج ها “مَردگَرد” ساخته شده است تا ارگ چیزی از یک دژ کم نداشته باشد. ارگ کریم خان شیراز 5 میان سرای خصوصی دارد. یکی از میان سراها با دری به محوطه حمام متصل می شد.مسجد جامع قلب هر شهر اسلامی به شمار می رود. معمولا بازار هم که محل کسب و کار مردم است در کنار مسجد و به عنوان شاهرگ اصلی هر ارگ بنا می شده است. مجموعه ارگ کریم خان شیراز هم تکرار همین انگاره ی معماری دیدنی های شیراز است.

مسجد وکیل شیراز

مسجد وکیل شیراز که در سال 1188 هجری قمری ساخته شده است بالغ بر 10 هزار متر مربع است. درب ورودی مسجد در جبهه شمالی از دو لنگه چوبی ساخته شده که هر لنگه 8 متر بلندا و 3 متر پهنا دارد.پشت دالان ورودی، طاق بلند باشکوهی ساخته شده که به طاق مروارید مشهور است. ارتفاع طاق 20 متر و پهنای آن 12 متر است. جرزهای چپ و راست با کاشی کاری زیبای گل و بوته و خط نسخ تزئین شده است.

 صحن مسجد وکیل نیز با سنگ های بزرگ مفروش می باشد. در حیاط وسیع مسجد حوضی بزرگ به طول 40 متر و عرض 5 متر ساخته شده که دل آینه گون مسجد وکیل به شمار می رود؛ آینه ی آسمان.مساجد شبستانی انگاره های ایرانی هستند. مسجد وکیل شیراز با طرح شبستانی و ترکیب ایوان از زیباترین مساجد ایران است. در پشت ایوان قبله شبستانی بی نظیر ساخته شده که 48 ستون سنگی حجاری شده به آن استواری و فخامت بخشیده است.محراب در مسجد چون نشانه ای نمازگزار را رو به سوی کعبه دل ها هدایت می کند. در قبله ی شبستان محراب با ازاره سنگ مرمر و کاشی کاری هفت رنگ با نقوش گل و بوته تزئین شده است و در سقف محراب مقرنس کاری بی بدیل، ترکیب شگفت انگیز ستون های مارپیچ سنگی و طاق نماها را کامل می کند.

حمام وکیل شیراز

در میان مجموعه بناهای ارگ کریم خان شیراز، حمام ها نیز از جایگاه ویژه ای برخوردارند. ایرانیان به پاکیزگی در دوران پیش از اسلام توجه فراوان داشتند. این توجه و مراقبت در دوران پس از اسلام دو چندان شد.ورودی حمام وکیل کوچک است و با شیبی ملایم به هشتی ورودی که پایین تر از سطح زمین قرار دارد، می رسد. از حدود 2000 سال پیش ساخت گرمابه ها در ایران متداول شد. واژه گرمابه به معنای آبگرم نیست. پسوند آبه به معنای جایگاه است، یعنی جایگاه گرم در مقابل سردابه.

گرمابه ها در کنار مساجد و بازار ساخته می شدند. حمام وکیل شیراز با 1350 متر مربع مساحت نمونه کامل چنین بنایی است. حمام که از آجر، آهک و ساروج ساخته شده است علاوه بر کارکرد اصلی، خود مکانی زیبا برای برگزاری آیین های اجتماعی به شمار می رود.در صحن گرمابه یا گرمخانه دو خزانه بزرگ آب گرم و آب سرد وجود داشت که مراجعان از آن استفاده نمی کردند تا همیشه تمیز بماند. این دو خزانه که قله نام داشتند آب گرم و سرد خود را به خزانه ی بزرگ می ریختند که مردم برای شستشو از آن استفاده می کردند.

بازار وکیل شیراز

بازار وکیل مجموعه بناهای ارگ کریم خان را کامل می کند. این بازار زیبا که هنوز قلب شهر شیراز به شمار می رود نمونه ای کامل از معماری بازارهای ایرانی است.واژه ی بازار که از زبان فارسی به همه ی زبان های دنیا راه یافته و با همین تلفظ و همین معنا از آن استفاده می شود در اصل واژه ای پهلوی است. بازار وکیل شیراز از دیرباز محل خرید و فروش کالاها و محل گردهمایی های سالانه مردم بوده است و مردم در مواقع مقتضی در آن انجمن می کردند. از این رو این بازار همواره خاستگاه جنبش های اجتماعی بوده است.

بازار وکیل به سبک بازار قیصریه لار که از یادگارهای عهد صفویه است در حدود سال های 1180 هجری قمری ساخته شده است. دو راسته بزرگ در چهارسوق با هم تلاقی می کنند. در راستای شمالی 82 باب دکان و در راسته جنوبی نیز همین تعداد دکان احداث شده است.

بازار وکیل شیراز از جمله بازارهای سرپوشیده ایران است. سراها یا خان ها که محوطه ای باز در این میان دارند و دکان ها گرداگرد محوطه بنا شده اند در حکم تغذیه کنندگان بازار هستند. سراها محل تحویل کلی کالاها و پخش آن به دیگر دکان ها بوده اند. سرای زیبای مشیر در بازار وکیل هم از این قاعده مستثنا نیست. سرای مشیر در دو طبقه ساخته شده است و شامل هشتی، میانسرا، حجره ها، حوضخانه و مهتابی است.

خانه زینت الملوک شیراز (خانه زینت الملک)

خانه زینت الملوک نمونه ی یک خانه ی ایرانی است، نمونه ای جالب از معماری درونگرای ایرانی. این خانه که در محله ی قدیمی بالاکفت شیراز در مجاورت خیابان لطفعلی خان زند و نارنجستان قوام ساخته شده است، به سبب سکونت خانم زینت الملوک قوامی دختر قوام الملک چهارم به این نام خوانده می شود.خانه زینت الملوک شیراز با یک راه زیرزمینی به نارنجستان قوام متصل است. این خانه همانند خانه های ایرانی در قدیم الگویی درونگرا دارد. قاعده های معماری خانه ایرانی در خانه زینت الملوک هم تمام و کمال دیده می شود. اندرونی به غایت زیبا برای آسودگی اهل خانه که کمتر از آن خارج می شدند. اندرونی ها چنان ساخته می شدند تا ساکنان احساس خستگی و ملال نکنند.

نقاشی ها، کاشی کاری ها، نورگیرها در 20 اتاق به کار رفته اند تا بیننده به هر سو نظر کند با منظره ای چشمگیر مواجه شود. شاید بتوان گفت که تالار آیینه مهم ترین و زیباترین تالار خانه است. این تالار نورانی که در وسط ساختمان 140 ساله ی زینت الملوک قرار دارد فضایی رمزآلود و شورانگیز فراهم ساخته است. مقرنس کارهای سقف هم با آیینه پوشیده شده است، تلالو جادویی تصویر در تکه های آیینه دیدنی است. در بخشی دیگر از تالار، عکس هایی در قاب های شیشه ای جای گرفته اند.تغییر جای پنجره، از بین رفتن میانسرا، نظر به بیرون به جای نظر به درون تنها پیش درآمد تغییرات بزرگ در تاریخ، جامعه شناسی و روانشناسی یک ملت است؛ تغییراتی که سازندگان خانه زینت الملوک قوامی کوچک ترین گمانی درباره ی آن نداشتند.

مسجد جامع عتیق شیراز

مسجد جامع عتیق که به مسجد جمعه و آدینه نیز معروف است دارای چندین حجره و شبستان می باشد و شش درب ورودی و خروجی دارد. از نکات قابل توجه در بنای مسجد وجود کتیبه هایی به خط ثلث عالی و به قلم یحیی الجمالی الصوفی است که با زیبایی هر چه تمام تر در قسمت ورودی مسجد به چشم می خورد.

محله سنگ سیاه شیراز

این محله قدیمی شیراز از تعدادی گذر تشکیل شده است. گذر سنگ سیاه معروف ترین گذر آن است که شامل یک سری بناهای تاریخی و مذهبی می شود که ابتدای آن با امام زاده بی بی دختران که مربوط به دوران آل مظفر است شروع شده و به سید تاج الدین غریب ختم می شود.در محله سنگ سیاه 6 گذر معروف وجود دارد که علاوه بر گذر سنگ سیاه می توان به گذر بازارچه حاج زینل، گذر شازده جمالی، گذر خانقاه احمدی، گذر مقنی ها و گذر بهار ایران اشاره کرد.سنگ ازاره این گذرها سنگ لاشه و یا سنگ گندمک است و بناهای واقع در این محله به صورت خشتی و درونگرا می باشند. پنجره های رو به بیرون این خانه معمولا در دوره پهلوی به آن افزوده شده است.عبور و مرور خودرو از کوچه های باریک و این گذرهای دیدنی جلوه های بصری و صوتی نازیبایی را پدید می آورد. پیاده محور شدن این گذرها در برنامه کاری مسئولان امر قرار دارد اما دستیابی به این مهم مستلزم زمان است.

آرامگاه امام زاده بی بی دختران شیراز

بنای این آرامگاه مربوط به دوره آل مظفر است و در دوره ایلخانیان مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. آرامگاه امام زاده بی بی دختران که در محله سنگ سیاه شیراز قرار دارد یک بنای خشتی بوده و دارای پلانی کوشکی است. گنبدی که بر بالای این آرامگاه قرار گرفته از داخل مقرنس کاری و رسمی بندی زیبایی دارد.در وسط کوشک یک بقعه است و یک غلام گرد به دور آن چرخیده و در دو طبقه می باشد.

خانه فروغ الملک شیراز

از جمله بناهای تاریخی محله سنگ سیاه شیراز، خانه فروغ الملک شیراز است. برای دوره ای این خانه به آموزش و پرورش اهدا شد و برای مدتی نسبتا طولانی خانه فروغ الملک تبدیل به دبستان گردید. این خانه همانند بیشتر خانه های قدیمی ایرانی دارای هشتی ورودی است که به وسیله ی دالانی به حیاط اندرونی راه می یابد.

صاحبان خانه فروغ الملک از خاندان قوام بودند. گفتنی است خاندان قوام و خاندان مشیر در دوره قاجار باعث بسیاری از ساخت و سازها در شهر شیراز بودند. این خانه 1100 متر مربع مساحت و فضای اندرونی و بیرونی دارد که کاملا با دو حیاط مجزا می باشد.این خانواده ی ثروتمند در خانه ی خود حوضخانه و حمام داشتند و تمام امکانات را در محل زندگی خود فراهم آورده بودند. تفاوت این خانه با بسیاری از خانه های شیراز در این می باشد که دارای پنجره رو به حیاط است و نشانی از درب به روی حیاط در آن وجود ندارد.آن چه که در شیراز زیاد به چشم می خورد تعدد موزه ها است. خانه فروغ الملک شیراز هم از این قاعده مستثنا نیست و در حال حاضر کاربری موزه دارد.

مسجد مشیر شیراز

از دیگر بناهای تاریخی محله سنگ سیاه، مسجد مشیر می باشد که توسط خاندان معروف مشیر در دوران قاجار ساخته شده است. بخش هایی از این مسجد مرمت شده اما همچنان نیاز به بازسازی در آن وجود دارد. مقرنس ها و رنگ کاشی ها که هفت رنگ و معرق است مربوط به دوران قاجار می باشد.همانند مسجد مجموعه وکیل، در پشت این مسجد حمام و بازارچه وجود داشته که در حال حاضر اکثرا بسته است. در گذشته این جا بازارچه ای به نام بازارچه ارامنه بوده که طی سال ها تخریب شده و دوباره در حال احیا می باشد.

خانه خاتم شیراز (خانه سعادت)

خانه خاتم شیراز که خانه هنر نیز نامیده می شود. سازمان میراث فرهنگی این خانه را تحویل هنرمندان داده است که در اتاق های آن خاتم کاران، سنگ تراشان، قالی بافان و هنرمندان چوب مشغول هستند و آثار هنری شان را در این جا تولید و ارائه می دهند.همانند دیگر خانه های شیراز در این خانه نیز شما می توانید درخت نارنج را پیدا کنید. خانه خاتم شیراز متعلق به دوره قاجار می باشد. خوشبختانه این خانه، برخلاف بسیاری از خانه های تاریخی محله سنگ سیاه شیراز که تخریب شده اند بازسازی شده و در حال بهره برداری است.

آرامگاه سید تاج الدین غریب شیراز

بقعه سید تاج الدین غریب در انتهای گذر سنگ سیاه قرار دارد. سید تاج الدین غریب نوه امام حسن مجتبی است و انتهای اکثر گذرهای محله سنگ سیاه به این آرامگاه می رسد. کاشی های هفت رنگ و معرق بسیار زیبایی در بنای آرامگاه سید تاج الدین غریب می توان دید.آرامگاه سید تاج الدین غریب همانند اکثر بناهای محله سنگ سیاه مربوط به دوره قاجار است. این آرامگاه محل برگزاری مراسم های آیینی و عزاداری مردمان این منطقه است.

پاسارگاد شیراز (مقبره کوروش)

پاسارگاد مدفن کوروش کبیر اولین پادشاه هخامنشیان که 2500 ساخته شده است از معروف ترین دیدنی های شیراز مسافران در سفر به شیراز است. کوروش کبیر از خود منشوری به جای گذاشته است که به عنوان اولین منشور حقوق بشر تاریخ شناخته می شود. این منشور هم اکنون در موزه بریتانیای لندن نگه داری می شود.مقبره کوروش دارای دو بخش مجزاست. شش پله که بر روی صفحه ی مستطیل ساخته شده اند با مساحت 165 متر مربع و سقف آن شیب دار است. پایه این بنا از شش لایه ی پله مانند ساخته شده است. پاسارگاد شیراز 11 متر ارتفاع دارد.پاسارگاد مجموعه ای وسیع از بناها و کاخ های تاریخی مختلف است که در دشت پخش شده اند. کاخ های پاسارگاد 2500 سال پیش به دستور کوروش کبیر ساخته شدند. بناهای به جا مانده از این مجموعه تاریخی عبارتند از کاخ محل سکونت کوروش، مجسمه بالدار پاسارگاد، کاخ بار عام، تالار عمومی و محوطه مقدس.

تخت جمشید شیراز

برجسته ترین دیدنی های شیراز تخت جمشید پایتخت داریوش اول و بازماندگانش بود. این مجموعه شامل کاخ هایی است که به هم متصل هستند. هر کاخ ذهن بیننده را مجذوب شکوه و جلال خود می کند. دروازه ملل، کاخ آپادانا، کاخ صد ستون و کاخ تچر.تمام این منطقه از سنگ ساخته شده است و هیچ ماده ای برای متصل کردن سنگ ها در میانشان به کار گرفته نشده است.

نقش رستم شیراز

در 5 کیلومتری تخت جمشید مدفن پادشاهان هخامنشی، نقش رستم قرار دارد. چندین پادشاه هخامنشی از جمله داریوش کبیر، خشایار شاه، داریوش دوم و اردشیر اول در نقش رستم آرام گرفته اند. همچنین در این مکان تاریخی چندین نقش برجسته از مهم ترین حوادث سلسله ساسانی وجود دارد.یکی از این نقش برجسته ها پیروزی شاپور شاه بر امپراطور روم را نشان می دهد که در ده کیلومتری شرقی آرامگاه داریوش بزرگ قرار دارد. این کتیبه همچنین به اسارت در آمدن امپراطور رومیان والرین و فیلیپ عرب را نشان می دهد. این نقش برجسته ی تاریخی 11 متر طول و 5 متر عرض دارد و به دستور شاپور اول در حدود سال 262 بعد از میلاد مسیح حجاری شده است. کتیبه پیروزی شاپور شاه سه برابر اندازه واقعی نقش شده است و یکی از بهترین تصاویر سلسله ساسانی است که نشان دهنده ظرافت و مهارت آن ها بوده است.

آژانس مسافرتی آسمان پرستاره پرشیا با برگزاری انواع تورهای زمینی و هوایی داخلی افتخار آن را دارد تا از شما جهت شرکت در تور شیراز و بازدید از دیدنی های شیراز دعوت نماید. شما می توانید جهت کسب اطلاع بیشتر از نحوه برگزاری این تور با شماره 02122887100 تماس حاصل فرمایید.