آسمان پرستاره پرشیا
شرکت خدمات مسافرتی و جهانگردی
شهرستان فیروزکوه در منتهی الیه شرقی استان تهران و بر سر راه تهران به مازندران قرار گرفته است. این شهرستان با وسعتی معادل 2310 کیلومتر شامل دو بخش مرکزی و ارجمند و شهرهای فیروزکوه و ارجمند است که از شمال به سمت سوادکوه و مازندران، از شرق به سمنان، از غرب به دماوند و از جنوب به گرمسار محدود میشود. هم اکنون فیروزکوه بر سر راه یکی از حساس ترین نقاط راه آهن سراسری ایران قرار گرفته است. طبیعت کوهستانی با رودخانه ها و انواع جلوه های طبیعی همچون کوه ، دشت ، غار و چشمه ها در کنار 38 امامزاده و بقعه متبرکه ، 28 قلعه تاریخی، 19 تپه باستانی، 2 غار، 7 کاروانسرا، یک مسجد، 2 پل تاریخی و یک حجاری این شهرستان را به محلی مناسب برای بازدید گردشگران تبدیل کرده است. در این میان، تعداد 61 اثر تاریخی شهرستان فیروزکوه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
محمدبن جریر طبری در کتاب تاریخ الرسل و الملوک که معتبرترین سند تاریخی درباره وجه تسمیه فیروزکوه است می نویسد: «فیروز پسر یزدگرد، پسر بهرام بودو پادشاهی وی پس از آن بود که برادر و سه تن از خاندان خویش را کشت. طبری ادامه می دهد : گویند در ملک وی هفت سال پیاپی قحطی شدتا یکی از رعیت از خداوند خواست که رحمت خویش از او و رعیت دریغ ندارد، و باران ببارید و خدای اجابت کرد و ولایت مانند پیش پر آب شد و درختان جان گرفت. فیروز بگفت تا به ری ، شهری بساختند و …»
به احتمال قریب به یقین، شهری که طبری احداث آن را به فیروز ساسانی در ری نسبت می دهد شهری جز فیروزکوه نبوده است. وجود دشت های سرسبز و خوش و آب و هوا بسیاری از گردشگران را به این منطقه می کشاند هرچند که آب و هوای سرد کوهستانی باعث شده تا طرفداران این شهرستان بیش تر در تابستان به این منطقه سفر کنند اما گردشگرانی هم هستند که پاییز و زمستان فیروزکوه را ترجیح می دهند. مهم ترین رودخانه فیروزکوه ، حبله رود است که از ارتفاعات شمال غربی این شهرستان سرچشمه میگیرد. شما هم اگر سفر به ییلاقات فیروزکوه را یک بار تجربه کنید همچون ما ، آن را به دوستان خود نیز پیشنهاد خواهید کرد.
در 24 کیلومتری غرب شهر فیروزکوه و شمال جاده تهران /فیروزکوه ، راهی به روستای امین آباد می رود که اگر این راه را تا روستا ادامه دهید در مرکز آن به بقایای رباط سنگی برخورد می کنید که قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد. این رباط سنگی با مصالحی از سنگ لاشه ، قلوه سنگ و ملاط گچ و ساروج و با فرم کاروانسراهای کوهستانی (سرپوشیده) با نقشه ای مستطیل شکل ساخته شده است. بنای یاد شده شامل 4 اتاق در قسمت شرقی و یک اسطبل در بخش غربی آن است. اتاق ها جهت اسکان مسافرین کاروان هایی که از این محور تردد می کرده اند و اسطبل ها برای نگهداری حیوانات آن ها ساخته شده است. این اثر تاریخی طی سالهای اخیر، توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران مرمت و بازسازی شده است. این اثر به شماره 2939 و تاریخ 20/9/1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این امامزاده در قسمت جنوب روستای انزها که از روستاهای دهستان حبله رود به شمار می رود در سمت راست جاده آسفالته روستای انزها به روستای دهگردان قرار دارد که در واقع بنای یک برج آرامگاهی است. بنا متعلق به قرن هفتم هجری قمری با نقشه از بیرون مربع و از داخل چند وجهی است که توسط مصالحی از سنگ و ملات گچ ساخته شده است. طی سالهای اخیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نسبت به مرمت و بازسازی کامل این بنا و ساماندهی محوطه پیرامون آن اقدام نموده است. این بنای تاریخی به شماره 6349 و تاریخ 7/7/1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در شمال روستای مزداران که از روستاهای دهستان حبله رود است و بر بلندای صخره ای ، یک برج سنگی با نقشه ای هشت ضلعی قرار دارد که در قرون میانی اسلامی به عنوان بنای یاد بود با مصالحی از سنگ لاشه و ملاط گچ و ساروج ساخته شده است. پوشش بنا، گنبدی و از وع دوپوش بوده که در حال حاضر تنها بخشی از این پوشش گنبد داخلی بر جای مانده است. بنا دارای ورودی از شرق است و در داخل آن هم تزئینات معماری به شکل کنگره های تزئینی دیده می شود. اگر به شهرستان فیروزکوه می روید دیدن مناظر این منطقه را از دست ندهید. در سال 1380 اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نسبت به مرمت و بازسازی کامل این بنا و ساماندهی محوطه پیرامون آن اقدام نمود. این اثر به تاریخ 25/2/1380 و شماره 3834 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این چشمه ، حدود 13 کیلومتری جنوب غربی شهر فیروزکوه و در نزدیکی ایستگاه قطار روستای مهاباد قرار دارد. اطراف چشمه در سال های اخیر با ایجاد دیواری محصور شده و محل جوشیدن چشمه تبدیل به استخر گردیده است . هر ساله در فصل تابستان ، هزاران نفر از نقاط دور و نزدیک به این چشمه می آیند آب چشمه خمده ، خنک و برای بیماری های پوستی و سنگ کلیه مناسب است .
روستای گذر خانی از روستاهای مهم دهستان حبله رود است که در حاشیه رودخانه حبله رود در امتداد راه آهن سراسری و راه اصلی فیروز کوه به گرمسار قرار گرفته است . در قسمت غرب این روستا بقایای سه برج آرامگاهی متعلق به قرون میانی اسلامی وجود دارد . هر چند در این مکان برج های آرامگاهی متعددی در گذشته وجود داشته اما هم اینک تنها این سه برج باقی مانده است . این برج ها با نقشه های مدور و پوششی گنبدی با مصالحی از سنگ و ملاطی از گچ و ساروج ساخته شده اند از جذابیت های این آثار وجود تزئینات معماری مانند گچ بری و کتیبه در نمای بیرونی و داخلی این بناهاست. طی سالهای 1381 تا 1383 شمسی ، اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نسبت به پژوهش حفاظت و مرمت این برج های آرامگاهی اقدام نمود . برج آرامگاهی شمالی به شماره 4409 و تاریخ 5/9/1380، برج آرامگاهی میانی به شماره 4408 و تاریخ 9/5/1380 و برج آرامگاهی جنوبی به شماره 6348 وتاریخ 7-7/1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
هنگامی که مشغول خرید از مرکز شهر فیروزکوه هستید با کمی دقت به قلعه فیروزکوه برخواهید خورد که قدمت آن به دوران ساسانی مربوط است. این قلعه دارای 3 بخش مجزا ولی مرتبط به هم شامل بخش های زیر است:
بخش نخست، ربض با عامه نشین است که شامل بخشی از دامنه کوه و قسمتی از زمین های اطراف بوده و با حصاری خشتی و گلی محصور شده بود که در واقع همان شهر قدیم فیروزکوه است.
بخش دوم، شارستان استکه محل سکونت سربازان و نظامیان بوده و با دیواری از عامه نشین جدا شده است که امروزه بقایای دیوارهای خشتی، چند برج ودیواره های طرفین دروازه های بزرگ ، انتهای آن را به خوبی مشخص می کند . بخش سوم هم ، ارگ یا حاکم نشین قلعه است که در بلندترین نقطه کوه واقع شده و محل استقرار حاکم ومنسوبین حاکم بوده و می توان بقایائی از برج و باروهای این قسمت را مشاهده نمود این قلعه تاریخی از چنان اهمیت و موقعیتی برخوردار بوده که در اغلب رخدادهای تاریخی منطقه فتح آن برای حکام وقت در ایران مورد توجه قرار داشته است ودر نهایت تیمور لنگ پس از 6 ماه انتظار در پای این قلعه با کمک ساکنین ، موفق به فتح آن شد . این قلعه به شماره 3831 و تاریخ 25/2/1380 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
بنای این امامزاده در بافت قدیم شهر فیروز کوه و شمال همان کوهی واقع شده که قلعه تاریخی فیروز کوه بر بالای آن بنا شده است . این بنا ، مدفن امامزاده اسماعیل فرزند امام موسی بن جعفر (ع) و برادر امام رضا (ع) است . نقل شده که ایشان در سنین جوانی و به دنبال قیام شیعیان در طبرستان و استقرار حکومت سلسله زیدیه در آن نواحی عازم این ولایت شد و در ویمه که نام قدیم فیروزکوه است سکونت گزید وی پس از مبارزات بسیار، سرانجام توسط حکام جور بنی عباس به شهادت رسید.
در فاصله 200 متری جنوب ایستگاه راه آهن شهر فیروزکوه، برج سنگی منفردی است که در ادامه سنت معماری برج های آرامگاهی منطقه شمال ایران در قرون میانی اسلامی، با مصالحی از سنگ لاشه و نقشه ای چند وجهی و پوششی گنبدی احداث شده است. نمای خارجی این برج سنگی فاقد تزئینات و نمای داخلی آن با طاق نماهای کم عمقی در اضلاع مختلف تزئین شده است. وضعیت کنونی بنا نتیجه مرمت و باز سازی توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران است. این اثر به شماره 3502 و تاریخ 25/12/1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در سه کیلومتری شمال شرق شهر کنونی فیروزکوه در شمال جاده آسفالته فیروزکوه به مازندران ( سه راهی سمنان ) محوطه باستانی وسیعی وجود دارد که ویمه یا دیمه نامیده می شود. این محوطه در واقع هسته نخستین شهر فیروزکوه بوده و قدمت آن حدود 2000 سال از دوران پیش از اسلام تا قرن هشتم هجری قمری است. اهمیت این شهر تا بدان اندازه بوده که در اقلب نوشته ها یا کتب مورخین دوران اسلامی از آن یاد شده و نام آن همواره در کنار شهرهای مهم منطقه مانند دماوند و خوار ( گرمسار فعلی )ذکر شده است.
در 16 کیلومتری شرق شهر فیروزکوه، مسیر جاده آسفالته فیروزکوه به روستای سرانزا تنگه زیبایی وجود دارد که در گذشته یکی از دروازه های ورود به شهر فیروزکوه در این مکان قرار داشته است. پس از عبور از این تنگه زیبا ، برجستگی قرمز رنگی دیده میشود که بر فراز آن، بقایای قلعه ای مستحکم با هشت برج دفاعی قرار دارد که در سه طبقه ایجاد شده است. مصالح به کار رفته در این دژ از جنس سنگ، چینه، خشت خام و ملاط گچ و ساروج است. این اثر به شماره 2931 و تاریخ 20/9/1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در شمال شرق فیروزکوه و سمت چپ مسیر جاده آسفالته فیروزکوه به سمنان، دیوار صخره ای به چشم می خورد که بر فراز آن دژ تاریخی لاجورد با مصالحی از سنگ و ملاط گچ و ساروج یکی از شگفتی های منطقه را رقم زده است. این دژ از جمله آثار تاریخی و مهم منطقه است که قدمت آن متعلق به دوران پیش از اسلام است. و تا قرون هفتم و هشتم هجری قمری نیز مورد استفاده بوده است. بنابه اشاره متون تاریخی در اواخر حکومت ساسانی و دوره حکومت یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی این مکان محل نگهداری باروبُنه حکومتی بوده است. فردوسی هم در شاهنامه آورده است :« دژ گنبدان و دژ چرمنه، دژ لاجورد برای بُنه »
برای دیدن این بنا باید حدود 40 دقیقه کوه نوردی کنید که برای علاقه مندان طبیعت بسیار لذت بخش و خاطره انگیز خواهد بود. این قلعه به شماره 4410 و تاریخ 9/5/1380 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در قسمت غرب بافت کنونی روستای درده، بنای زیبایی وجود دارد که به امامزاده چهارده تن شهرت دارد. شهرت این امامزاده به دلیل وجود 14 قبر در داخل این بنا می باشد. امامزاده 14 تن، بزرگترین برج آرامگاهی منطقه فیروزکوه است و ترکیب اصلی بنا از دو قسمت اتاق مقبره و فضای کوچک گنبدداری در مجاور آن تشکیل شده است. نقشه بنا چند وجهی با پوشش گنبدی و ملاط گچ و ساروج است. این بنا در سال 1380 توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران بازسازی و مرمت شده است. بنای این امامزاده در تاریخ 25/8/1380 به شماره 3829 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در مرکز روستای درده، حمامی با بیش از 200 سال قدمت وجود دارد. با گذر از چند پله به کف حمام می رسید که در واقع گرمخانه آن است. این حمام دارای حوض سنگی در وسط و سکوهایی برای تعویض لباس است. سقف گنبدی و طاق جناقی با نورگیر از ویژگی های این بناست.
این بنا در مسیر شاهراه ارتباطی اصفهان به مازندران و در زمان شاه عباس صفوی برای استفاده مردم و کاروان ها با مصالحی از جنس سنگ، آجر و ملاط گچ و ساروج بنا شده است. نقشه این کاروانسرا مستطیل شکل و از نوع کاروانسرای کوهستانی است که به دلیل هوای سرد منطقه، کاملا سرپوشیده ساخته شده است. در داخل این کاروانسرا هم اتاق هایی برای سکونت افراد و فضاهایی در پیرامون برای نگهداری حیوانات پیش بینی شده است. این اثر به شماره 2795 و تاریخ 16/7/1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در 4 کیلومتری شمال روستای خوش آب و هوای جلیزجند به کوه بلند واشی می رسید. در این کوه تنگه ای طبیعی وجود دارد که رودخانه ای از آن عبور می کند و در فصل تابستان پذیرای بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است. اگر فرصت بازدید از سایر اماکن تاریخی فیروزکوه به شما دست نداد بازدید از این مجموعه تاریخی، طبیعی بی نظیر در استان تهران به هیچ وجه فراموش نکنید. منطقه تنگه واشی به دلیل تلفیق آثار تاریخی آن با طبیعت شگفت انگیز ،یکی از مهمترین مجموعه های گردشگری استان تهران است. از جمله آثار تاریخی این منطقه می توان به بقایای یک برج آرامگاهی قبل از ورود به تنگه در سمت راست اشاره کرد که متعلق به قرون میانی اسلامی است و محوطه ای باستانی پیرامون آن وجود دارد. در ابتدای ورود به تنگه اصلی ، اگر کمی دقت کنید در سمت چپ بر سینه صخره بقایای یک حجاری نا تمام دیده می شود. همچنین در قسمت چپ تنگه و بالای کوه ، قلعه ای متعلق به پیش از اسلام وجود دارد اما مهمترین اثر تاریخی این مجموعه نقش برجسته ای است که در قابی مربع شکل و ارتفاع 2 متری از بستر رودخانه در وسط این گذرگاه، جایی که دره بسیار تنگ می شود وجود دارد. ابعاد نقش برجسته تنگه واشی 6متر در 7متر بوده و در سمت راست تنگه بر روی کوه حجاری شده است. این اثر در واقع بزرگترین اثر حجاری دوره قاجار است که در ان پیکره 22نفر شامل فتحعلی شاه قاجار و شاهزادگان در حال شکار حجاری شده اند چرا که این مکان یکی از شکارگاه های مهم سلطنتی طی آن دوران بوده است. در این نقش برجسته همچنین اشعار و نوشته هایی به خط نستعلیق در کنار نقوش مراسم شکار حک شده که این اشعار در مدح شاه قاجار است. خوب است بدانید که از دوران فتحعلی شاه تنها دو حجاری باقی مانده که اولی در چشمه علی شهرری قرار داردو این نقش هم دومین نقش برجسته بر جای مانده از آن دوران محسوب می شود . حجاری های تنگه واشی به شماره 1025 و تاریخ 3/12/1353 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
این برج در قسمت شمال روستای بادرود از روستاهای شهرستان فیروزکوه واقع شده است. این بنا نیز مانند اغلب برج های آرامگاهی منطقه با مصالحی از سنگ لاشه و ملاط گچ و ساروج ساخته شده و پوششی گنبدی از نوع دوپوش دارد. نمای داخلی بنا علاوه بر طاق نماها، در قسمت گردنه گنبد، کتیبه ای دارد به خط کوفی در کادری مربع شکل که نام مبارک حضرت علی (ع) دو بار در ان تکرار شده است. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران طی سال های اخیر نسبت به مرمت و بازسازی کامل این بنا و ساماندهی محوطه پیرامون آن اقدام نموده است.
این بقعه در فاصله 200متری قسمت شمال برج سنگی روستای بادرود قرار گرفته و به قرون 8 و 9 هجری قمری متعلق است. بنای بقعه، شمال یک ایوان ورودی و اطاق مقره است که قبرهایی در داخل آن قرار گرفته است و نقشه آن چند وجهی با پوششی گنبدی است. مصالح به کار رفته در بنا ، ملاط ساروج است که تمام سطوح آن با گچ پوشیده شده است.
در مرکز روستای شهرآباد بر بالای پشته ای کم ارتفاع یک بنای تاریخی و مذهبی ارزشمند وجود دارد که به نام امامزاده عسگری (ع) شهرت دارد.این بنا از دو بخش شامل یک ایوان ورودی در قسمت جنوب و اتاق مقبره در قسمت شمال تشکیل شده است.بنای اصلی با نقشه ای مدور و گنبدی مخروطی برفراز آن است که با مصالحی از سنگ و ملاط گچ و ساروج ساخته شده است.قدمت بنا به قرون میانی اسلامی باز می گردد.این اثر به تاریخ 28/1/1379 و شماره 2964 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شهر ارجمند که از شهرهای جدید شهرستان فیروزکوه است دارای امامزاده های متعددی است که این امامزاده از مهمترین آنها به شمار می رود.بنا متشکل از چند بقعه متصل و مرتبط به هم است با نقشه ای مستطیل شکل از بیرون که از داخل چند وجه دارد.مصالح به کار رفته در بنا سنگ و ملاط گچ و ساروج است.وجه تسمیه این امامزاده به دلیل وجود 12قبر در اتاق های این امامزاده است.این بنا به شماره 6352 و تاریخ 7/7/1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در قسمت جنوب روستای هَرانده بر بالای پشته کم ارتفاعی که گورستان روستا را در بر می گیرد، برج سنگی مدور منفردی وجود دارد که به امامزاده یحیی مشهور است و قدمت آن به قرون هفتم و هشتم هجری قمری می رسد.از ویژگی های مهم این بنا تزئینات و کتیبه هایی است که در داخل بنا و پیرامون محراب و دیواره های داخلی آن ایجاد شده است.این تزئینات به شیوه نقاشی است و تصویر محرابی حاوی کتیبه ها و نقوش اسلیمی و مذهبی با رنگ های لاجوردی،قهوه ای و مشکی را ارائه می کند که متن کتیبه ها حاوی آیات قرآن کریم و اسماء مبارکه الله،محمد (ص) و علی (ع) است.به همین دلیل امامزاده یحیی (ع) را باید مهمترین بنای تاریخی /مذهبی منطقه فیروزکوه به شمار آورد که یکی از منحصربه حرف ترین تزئینات معماری بناهای آرامگاهی دوران اسلامی را در خود جای داده است و پدیده ای منحصربه فرد به شمار می رود.این اثر در تاریخ 25/12/1380 به شماره 5694 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این غار در فاصله 135 کیلومتری شرق تهران و 23 کیلومتری جنوب غربی شهرستان فیروزکوه در 6 کیلومتری روستای هرانده در ارتفاعات پر فراز و نشیب کوهستانی به نام کوه بورنی قرار دارد.دهانه غار 15 در 10 متر و دارای 6 متر ارتفاع است.مجموعه غار بورنیک از سه تالار بزرگ شکل گرفته که بر فراز هر یک،طاقدیس های بلند به صورت گسل با دیرینگی و کهنگی جلب توجه می کنند.برای رسیدن به این غار،در جاده هرانده و حاشیه حبله رود حرکت کرده و پس از عبور از رودخانه با حدود یک ساعت و نیم پیاده روی به دهانه غار می رسید.این اثر به شماره 6337 و تاریخ 7/7/1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در قسمت شمال این روستا،چند اثر تاریخی از جمله امامزاده احمد و محمد (ع) و برج سنگی وجود دارد که به فاصله تقریبی یک کیلومتری از یکدیگر واقع شده اند
نقشه این امامزاده از بیرون مربع و از داخل چند وجهی است.برج سنگی دارای نقشه ای مدور و پوش گنبدی بر بالای آن است.مصالح این بناها از سنگ و ملاط گچ و ساروج است که قدمت انها هم به قرن ششم و هفتم هجری قمری باز می گردد و طی سال های اخیر مرمت و باز سازی شده است.بنای امامزادگان احمد و محمد (ع) در تاریخ 20/9/1379 به شماره 2935 و برجه سنگی به شماره 2936 و همان تاریخ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
با توجه به بافت جمعیتی منطقه فیروزکوه،بافت گلیم از جمله رشته های رایج صنایع دستی در این شهرستان است.
پشتیبانی 24 ساعته
دیدگاهتان را بنویسید